overbehandeling

Overbehandeling is het toepassen van medische zorg die geen duidelijke medische noodzaak heeft of die meer schade dan voordeel oplevert voor de patiënt. Het kan gaan om overmatige diagnostiek, overmatige medicatie, of agressieve behandelingen die de kwaliteit van leven verminderen of bijwerkingen veroorzaken zonder duidelijke klinische winst.

Oorzaken en onderliggende factoren zijn onder meer wens om zeker te zijn, defensieve geneeskunde bij angst voor aansprakelijkheid, financiële prikkels en een cultureel versterkte verwachting van steeds meer medische interventies. Ook bij oudere patiënten met meerdere aandoeningen kunnen behandel- en afbouwkeuzes lastig zijn, wat tot polyfarmacie en onnodige ingrepen kan leiden. Het definiëren van wat ‘waardevol’ is, hangt sterk af van de situatie, het doel van zorg en de voorkeuren van de patiënt.

Voorbeelden van overbehandeling zijn onder meer onnodige beeldvorming bij rug- of hoofdpijn zonder afwijkingen, onnodige antibiotica bij virale infecties, en het voortzetten van intensieve behandelingen bij het einde van het leven in situaties waarin palliatieve zorg passender is. Ook screenings en diagnostiek met een lage verwachting op baten kunnen tot onnodige belasting leiden.

Gevolgen van overbehandeling zijn onder meerBijwerkingen, schade door iatrogene aandoeningen, betere beloop van polyfarmacie, verhoogde gezondheidskosten en een afname van vertrouwen in de zorg. Het verminderen van overbehandeling vraagt om gedeelde besluitvorming, deprescribing, herbeoordeling van richtlijnen, en gerichte de-implementatie van laagwaardige zorg.