mompelen

Mompelen is een Nederlands werkwoord dat betekent zacht en onverduidelijk spreken, oftewel mompelen. Het verwijst naar spraak die nauwelijks te verstaan is door een lage stem, slordige articulatie of rumoer in de omgeving. Mompelen kan zowel voorkomen bij mensen die verlegen, moe of gespannen zijn, als bij geluidsoverlast of haast.

Het woord wordt vooral in informele context gebruikt en kan neutraal of licht kritisch gekleurd zijn, afhankelijk van de toon. In literatuur en journalistiek wordt het vaak ingezet om karakter of emotie te schetsen, bijvoorbeeld wanneer iemand zich zelfverzekerd voordoet maar in feite iets onduidelijks zegt. Een zin als “hij mompelde een verontschuldiging” illustreert hoe verduisterde spraak een gebeurtenis kan omlijsten.

Grammaticaal gezien is mompelen een regelmatig werkwoord. Tegenwoordige tijd: ik mompel, jij mompelt, hij mompelt, wij mompelen, jullie mompelen, zij mompelen. Verleden tijd: ik mompelde. Voltooid deelwoord: gemompeld. Nominalisatie: het mompelen; bijvoeglijk gebruikt: mompelend.

Etymologisch komt mompelen waarschijnlijk van een onomatopee die de klank van onduidelijke, gedempte spraak nabootst. Het heeft verwante termen zoals fluisteren (zeggen met zachte stem maar doorgaans duidelijker verstaan) en murmeren (een milde, weifelende geluidsschakering), maar mompelen benadrukt meestal de onzekerheid en onduidelijkheid in de articulatie.