merkantilistisch

Merkantilisme is een economische leer en een beleidstroming die vooral in de periode van de 16e tot de 18e eeuw in Europa dominant was. Het richtte zich op het vergroten van de nationale welvaart door een sterke rol van de staat in economische planning, handelsregels en koloniale expansie. Een centrale opvatting was dat de rijkdom van een staat hoofdzakelijk bestond uit goud en zilver, en dat een positieve handelsbalans deze schat verzekerde.

Kernbeginselen van het merkantilisme zijn onder meer het stimuleren van uitvoer en het beperken van import, vaak via tarieven, quotas en subsidies. Drijvende krachten waren ook staatsmonopolies, handelscompagnieën en het bewaken van een sterke maritieme macht. Koloniale expansie werd gezien als een manier om grondstoffen en afzetmarkten te binden aan het moederland. Positionering van de industrie en het navigeerbeleid (bijvoorbeeld door handelswetten en navogatie-acties) moesten de economische onafhankelijkheid versterken rondom de staat.

Historische voorbeelden en invloed zijn onder meer het Franse merkantilisme onder minister Colbert, de Engelse Navigation Acts en de Nederlandse handelspraktijken van de Gouden Eeuw. Het merkantilisme begon af te nemen met de opkomst van liberale economische ideeën in de late 18e eeuw en de klassieke economische theorieën van denkers als Adam Smith. Toch heeft het merkantilisme een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van staatssociale en protectionistische praktijken en in de geschiedenis van koloniale en handelspolitiek.