martenzyt

Martenzyt to faza strukturalna stali i innych stopów żelaza, która powstaje podczas gwałtownego schładzania austenitu (gamma-Fe). Dzięki szybkiemu chłodzeniu roztw żelaza z węglem zostaje uwięziony w sieci węgla, tworząc układ krystaliczny tetragonalny (BCT). Martensyt charakteryzuje się bardzo wysoką twardością oraz kruchością.

Transformacja w martenzyt jest bezdyfuzyjna, czyli nie wymaga migracji atomów. Zachodzi, gdy temperatura spada poniżej Ms (start transformacji martenzytu), a następnie do Mf (koniec transformacji). Morfologia martenzytu zależy od składu chemicznego i szybkości chłodzenia; najczęściej występuje w formie blaszkowej lub łuskowej, a większa zawartość węgla prowadzi do większej twardości.

Właściwości martenzytu to przede wszystkim niezwykła twardość i dobrą odporność na ścieranie, ale niska plastyczność i podatność na pękanie. Po hartowaniu martenzyt jest zwykle zbyt kruchy i zniekształcony przez naprężenia. Aby poprawić udarność i zmniejszyć kruchość, przeprowadza się odpuszczanie (temperowanie) w odpowiednich zakresach temperatur, często od około 150 do 600°C, co prowadzi do redukcji naprężeń i formowania węglików.

Zastosowania obejmują stal narzędziową i inne stopy wymagające wysokiej twardości na powierzchni, a także stalowe odmiany austenityczne, które po hartowaniu mogą zawierać martenzyt. Martenzyt występuje także w niektórych stalach nierdzewnych stresowo utwardzanych.