langeafstandsdispersie

Langeafstandsdispersie, in ecologie vaak afgekort als LDD, verwijst naar dispersie-evenementen waarbij organismen of hun propagules zich ver van hun bronpopulatie bevinden. In tegenstelling tot lokale dispersie wordt LDD gekenmerkt door vetstaartverdelingen: de meeste propagules reizen korte afstanden, maar een klein aantal legt aanzienlijk grotere afstanden af, waardoor kolonisatie van verre habitats mogelijk wordt.

Oorzaken omvatten zowel abiotische als biotische vectoren, en vaak ook menselijke activiteiten: abiotosche vectoren zoals sterke wind, turbulente atmosferische bewegingen en waterstromen; biotische vectoren zoals migrerende vogels en zaaddragende dieren of zaden die aan vacht of veren kleven; en menselijke verplaatsingen door handel en reizen. Deze routes veroorzaken zeldzame maar gevolgrijke sprongen in ruimtelijke afstand en vergroten de kans op vestiging in geïsoleerde gebieden.

Ecologische betekenis: LDD versnelt de verspreiding van een soort, kan leiden tot snelle uitbreiding van het geografische bereik en bevordert genetische menging tussen populaties, wat de effectieve populatiegrootte en genetische diversiteit kan verhogen. Het speelt ook een centrale rol bij invasieprocessen en bij de verspreiding van plantenziekten en plagen.

Modellen en metingen: LDD wordt vaak beschreven met dispersie-kernels met vetten of Lévy-stabiele verdelingen, of met gemengde modellen die een korte-afstands diffusiecomponent combineren met een lange-afstands sprongcomponent. Gegevens komen van zaadval, genetische analyse, markeer-herintroductie en afgeleide uit spreidingspatronen. Theorieën gebruiken fractionele diffusie en integro-differentievergelijkingen.

Toepassingen en beheer: begrip van LDD ondersteunt conservatieplanning, landschapsconnectiviteit en invasierisicobeoordeling, en helpt bij het identificeren van kwetsbare habitats en het ontwerpen van barrières of corridors om dispersie te sturen of te beperken.