kataboliczne

Kataboliczne odnosi się do procesów biochemicznych związanych z katabolizmem, czyli rozkładem złożonych cząsteczek na prostsze formy. W wyniku tych reakcji często uwalniana jest energia zgromadzona w wiązaniach chemicznych, którą organizm wykorzystuje do utrzymania funkcji życiowych. Katabolizm stanowi przeciwieństwo anabolizmu, w którym prostsze związki są budowane w bardziej złożone struktury.

Główne szlaki kataboliczne obejmują glikolizę (rozkład glukozy do pirogronianu), β-oksydację kwasów tłuszczowych oraz proteolizę białek. Produkty tych procesów, takie jak NADH, FADH2 i ATP, dostarczają energii lub służą jako czynniki redukujące. W końcowych etapach przemian zachodzących w mitochondriach powstają dwutlenek węgla i woda.

Regulacja katabolizmu zależy od hormonów i stanu energetycznego organizmu. Hormony takie jak glukagon, epinefryna i kortyzol promują rozkład materiału zapasowego, natomiast insulina działa głównie anabolicznie. W warunkach niskiego poziomu ATP uruchamiane jest AMPK, który aktywuje szlaki wytwarzające energię. Tempo katabolizmu odpowiada również na dostępność substratów i stres.

Stan kataboliczny często występuje w czasie głodzenia, ciężkiej aktywności fizycznej, chorób przewlekłych lub urazów. Przewlekły katabolizm może prowadzić do utraty masy mięśniowej, osłabienia siły i zaburzeń gospodarki energetycznej. Zrozumienie tych procesów ma znaczenie kliniczne w leczeniu niedożywienia, chorób serca, nowotworów i zespołów wyniszczenia.