iyonotropik

İyonotropik, iyon geçişini doğrudan kontrol eden ligand kapılı reseptörlerle ilgili bir terimdir. Bu reseptörler, sinir sistemi içinde hızlı postsinaptik iletinin sağlanmasında temel rol oynayan iyon kanallarıdır ve ligand bağlandığında kısa sürede açılarak iyon akışını başlatır.

İyonotropik reseptörler, ligand bağlandığında kanalın kapısını hızla aralar; bu mekanizma sayesinde Na+, K+, Ca2+ veya Cl− gibi iyonlar geçirilebilir. Sonuç, milisaniyeler içinde oluşan kısa süren postsinaptik potansiyellerdir ve bu yol hızlı sinaptik iletiyi mümkün kılar.

En bilinen örnekler arasında nicotinik asetilkolin reseptörü (nAChR), AMPA ve NMDA tipi glutamat reseptörleri ile GABA_A ve glycine reseptörleri bulunur. Bu reseptörler, uyarıcı veya inhibitör etkiler sağlayabilir; örneğin AMPA/NMDA reseptörleri genellikle uyarıcı, GABA_A ve glycine reseptörleri ise inhibe edicidir. Reseptörler ayrıca iyon seçiciliğine bağlı olarak hücre içi potansiyeli değiştirir ve ağ aktivitesi üzerinde hızlı etkiler yaratır.

İyonotropik reseptörler ile metabotropik veya G protein bağlı reseptörler arasındaki temel fark hız ve mekanizmadır. Metabotropik reseptörler, biyokimyasal sinyaller üzerinden çalışan ve daha uzun süren etkiler yapan reseptörlerdir.

Tıp ve biyoloji alanında bu reseptörler çeşitli ilaçlar ve toksinler için hedefler oluşturur. Örneğin bazı anestetikler veya antikonvulzan ajanlar NMDA veya GABA_A kanallarını etkileyebilir; strychnine glycine reseptörünü bloke ederek merkezi sinir sisteminde aktiviteyi artırabilir.