interleukiny

Interleukiny (IL) to grupa cytokin wytwarzanych głównie przez leukocyty, a także inne komórki układu immunologicznego. Działają jako cząsteczki sygnałowe, które regulują odpowiedź immunologiczną i procesy zapalne poprzez wpływ na wzrost, różnicowanie i aktywację komórek układu odpornościowego.

Klasyfikacja opiera się na numeracji od IL-1, IL-2, IL-3, aż po wiele kolejnych. Interleukiny mogą być wydzielane przez makrofagi, limfocyty T i B, komórki dendrytyczne, śródbłonek i fibroblasty. Działanie IL jest pleiotropowe i zależy od kontekstu, dawki oraz sygnałów współistniejących. Receptory interleukin przekazują sygnały przez szlaki JAK-STAT, MAPK i inne mechanizmy.

Funkcje interleukin są zróżnicowane: IL-1 i IL-6 mają silne właściwości prozapalne; IL-2 pobudza proliferację i różnicowanie limfocytów T; IL-4 promuje różnicowanie na Th2; IL-12 aktywuje komórki NK i Th1; IL-17 wiąże się z odpowiedzią w tkankach błon śluzowych i skóry; IL-10 działa przeciwzapalnie.

Znaczenie kliniczne obejmuje udział interleukin w chorobach autoimmunologicznych i zwalczających infekcje. Terapie biologiczne blokujące IL lub recetory IL są stosowane w leczeniu takich schorzeń jak reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca, choroby zapalne jelit. Przykłady to inhibitory IL-1 (anakinra, canakinumab), IL-6 (tocilizumab), IL-17 (secukinumab), IL-12/23 (ustekinumab) i IL-4/13 (dupilumab). Rekombinowana IL-2 (aldesleukina) bywa stosowana w immunoterapii nowotworów.

Historia identyfikacji interleukin sięga lat 70. i 80. XX wieku; IL-1 i IL-2 były jednymi z pierwszych wyodrębnionych interleukin. Obecnie nazewnictwo i funkcje IL są obszernie badane, a wiedza o ich roli w patofizjologii prowadzi do celowanych terapii w immunoonkologii i autoimmunologii.