inkomenbeleid

Inkomensbeleid, ook wel incomes policy genoemd, is een overheidsbeleid dat erop gericht is loonontwikkeling en inkomensverdeling te beïnvloeden met het oog op prijsstabiliteit en duurzame economische groei. Het beleid combineert vaak afspraken over loonontwikkeling met fiscale en sociale beleidsmaatregelen en kan zowel vrijwillig als (gedeeltelijk) verplicht worden toegepast.

Instrumenten van inkomenbeleid zijn onder meer nationale richtlijnen voor loonontwikkeling, afspraken tussen overheid, werkgevers en werknemers (in Nederland vaak via de Sociaal-Economische Raad, SER) en fiscale of uitkeringsmaatregelen die inkomensbeïnvloeding sturen. In sommige periodes wordt gewerkt met bindende afspraken, in andere met vrijwillige afspraken en monitoring.

Voorbeelden uit Nederland zijn de Wassenaarsovereenkomst (1982), waarbij loonmatiging werd afgesproken in ruil voor sociale en economische hervormingen, en latere trilaterale onderhandelingen die gericht waren op inflatiebeheersing en productiviteitsverhoging. In andere landen werd inkomeenbeleid ingezet als onderdeel van bredere macro-economische strategieën. De formule van het beleid lag vaak in het combineren van loonmatiging met hervormingen die de economie structureel sterker moeten maken.

Voordelen van inkomensbeleid liggen in het voorkomen van een loon-prijs-spiraal en het bevorderen van werkgelegenheid door productiviteitsstijging. Nadelen zijn onder meer afhankelijkheid van de goodwill van sociale partners, mogelijke verkrapping van lonen die geen rekening houdt met economische schokken, en beperkte flexibiliteit.

Vandaag de dag speelt inkomenbeleid in veel landen een minder centrale rol dan in voorgaande decennia, terwijl monetaire en fiscale beleidsinstrumenten domineren. Het begrip blijft relevant in discussies over loonvorming en inflatie, zeker in het kader van sociale dialoog en arbeidsmarktbeleid.