hartowania

Hartowanie to obróbka cieplna stosowana głównie w stalach, polegająca na nagrzaniu materiału do temperatury austenityzacji i szybkim schłodzeniu. Celem jest przekształcenie austenitu w martensyt, co znacznie zwiększa twardość oraz odporność na zużycie.

Proces składa się z podgrzania stali do odpowiedniej temperatury (zwykle około 800–900°C dla wielu stali), utrzymania przez określony czas i natychmiastowego chłodzenia w medium hartującym — wodzie, oleju, powietrzu lub innych substancjach. Wynikowy martensyt jest bardzo twardy, lecz także kruchy i obciążony naprężeniami, dlatego po hartowaniu często wykonuje się odpuszczanie.

Różne media hartujące dają różne tempo chłodzenia. Woda daje najszybsze chłodzenie i największe ryzyko pęknięć; olej łagodniejsze, ograniczające odkształcenia; powietrze stosuje się przy mniejszych partiach lub specjalnych stalach. W praktyce stosuje się także warianty kontrolowanego hartowania, takie jak martempering i austempering, które ograniczają powstawanie naprężeń i umożliwiają uzyskanie pożądanej mikrostruktury.

Po hartowaniu następuje odpuszczanie, czyli podgrzanie do wyższej temperatury (zwykle 150–650°C w zależności od stali) w celu redukcji kruchości i obniżenia naprężeń, co dopasowuje twardość i wytrzymałość do wymagań zastosowania. Hartowanie jest stosowane głównie w narzędziowych, konstrukcyjnych i częściach pracujących w warunkach dużej zużywalności, a jego skuteczność zależy od składu chemicznego stali i właściwego procesu.