gevelsteen

Gevelsteen is een term uit de bouwkunst die verwijst naar een steen- of baksteen die zichtbaar is op de buitenzijde van een gebouw en onderdeel is van de gevel. De term kan zowel slaan op een regulier onderdeel van het metselwerk als op een afzonderlijke steen in de gevel die als inscriptieplaat, gedenksteen of wapensteen is opgenomen.

Gevelstenen zijn meestal gemaakt van baksteen of natuursteen, maar keramische elementen en terra cotta komen ook voor. Ze kunnen vlak zijn of door reliëf en kleuraccenten opvallen en dienen vaak als ornament of identiteitsgegeven in het gevelbeeld.

Historisch gezien werden gevelstenen vaak gebruikt om bouwjaar, opdrachtgever of familie te vermelden. In stedelijke architectuur van de Nederlanden varieert het van eenvoudige inscripties tot rijk versierde wapenschilden. In sommige gevallen markeren gevelstenen belangrijke gebeurtenissen of eigendomskaders.

Onderhoud en erfgoed: gevelstenen zijn onderhevig aan vocht en verwering; bij restauraties wordt gestreefd naar materiaalafstemming en behoud van het oorspronkelijke ontwerp. In beschermde stads- en dorpsgezichten kunnen gevelstenen deel uitmaken van monumentenzorg en erfgoedbeheer.

Zie ook: metselswerk, gevel, inscriptieplaat, gedenksteen.