gedragoverdetijddiagrammen

Gedrag over de tijd diagrammen, vaak afgekort als BOTD, zijn grafische instrumenten die het gedrag van variabelen in een systeem weergeven gedurende een gekozen tijdshorizon. Op de horizontale as staat tijd, op de verticale as de waarde van de variabele. Meerdere lijnen kunnen tegelijk worden getekend om verschillende variabelen te vergelijken of om de ontwikkeling van hetzelfde variabele onder verschillende scenario’s te tonen.

Doel en gebruik

BOTD worden veel gebruikt in systemen denken en dynamische modellering om intuïtieve veronderstellingen te articuleren, communicatie tussen teamleden te verbeteren en hypotheses over oorzaken en effecten te testen. Ze helpen bij het opsporen van trends, vertragingen en stabilisaties, en bij het bespreken van beleids- of bedrijfsimplicaties zonder complexe wiskundige modellen.

Constructie

Bij het maken van een BOTD identificeert men relevante variabelen, bepaalt men een tijdshorizon, en verzamelt of schat men waarden over die tijd. Vervolgens worden de variabelen als lijnen in één diagram gepresenteerd, met duidelijke labels en een duidelijke schaal. Vaak worden meerdere scenario’s naast elkaar getoond of naast elkaar in hetzelfde diagram.

Interpretatie

Analyseren gebeurt door te kijken naar correlaties in de lijnen, vertragingen tussen oorzaken en gevolg, overshoot en oscillaties, en naar divergerende trends tussen variabelen. BOTD leveren geen formele causaliteitsstructuren op, maar vormen wel een uitgangspunt voor diepgaandere modellen zoals causale lussen of stock-and-flow-diagrammen.

Beperkingen

De methode is afhankelijk van de kwaliteit van de onderliggende aannames en data. BOTD tonen gedrag, maar geven geen expliciete mechanismen of kwantitatieve causaliteit. Interpretatie vereist transparantie over veronderstellingen en brondata.

Zie ook

Systeemdenken, causal loop diagrams, stock-and-flow diagrams, dynamische modellering.