gebruikspercentage

Gebruikspercentage is een maatstaf die aangeeft welk deel van de beschikbare capaciteit of tijd daadwerkelijk wordt gebruikt. Het wordt toegepast om de intensiteit van het gebruik van middelen zoals machines, apparaten, ICT-systemen of transport te beoordelen.

Er bestaan verschillende invullingen, afhankelijk van de context. Een tijd-gebaseerde aanpak vergelijkt de werkelijke gebruikstijd met de totale beschikbare tijd: gebruikspercentage = (actieve gebruikstijd / totale beschikbare tijd) × 100. Hierbij worden doorgaans geplande downtime, onderhoud en wachttijden buiten beschouwing gelaten of expliciet uitgesloten. Een output-gebaseerde aanpak vergelijkt wat daadwerkelijk is geproduceerd met wat maximaal haalbaar is: gebruikspercentage = (gerealiseerde output / maximale haalbare output) × 100.

In de praktijk komt het begrip veel voor in productie- en onderhoudsbeheer, IT en logistiek. Voor productie kan het de machineregeling of fabriekscapaciteit weergeven; in IT kan het de CPU-, geheugen- of netwerkcapaciteitsbenutting aangeven; in transport en logistiek kan het gaan over belading of seizoensgebonden bezettingsgraad van voertuigen of magazijnen.

Interpretatie vereist context. Een hoog gebruikspercentage duidt op efficiënte inzet van middelen, maar kan ook wijzen op beperkte reserve of verhoogde kans op storingen bij gebrek aan slack. Een laag gebruikspercentage wijst op onderbenutting of inefficiëntie. Het is daarom belangrijk om gebruikspercentage te interpreteren samen met andere metrics zoals beschikbaarheid, uptime en vraag- of productievariatie, en rekening te houden met geplande downtime en seizoeninvloeden.