gebruiksbehoefte

Gebruiksbehoefte is een concept uit ontwerp, usability en mens-technologieonderzoek. Het verwijst naar de specifieke behoefte van een gebruiker of organisatie om een product, dienst of systeem te gebruiken om bepaalde taken te volbrengen. Het beschrijft wat er moet kunnen, onder welke omstandigheden en met welke resultaten, zodat de gebruiker doelgericht en efficiënt kan handelen. Gebruiksbehoefte vormt daarmee de functionele basis voor ontwerpkeuzes en evaluatie.

Gebruiksbehoefte staat dichter bij gebruikersbehoefte en takenanalyse dan bij vrijblijvende wensen. Het legt concrete doelstellingen en context vast, zoals gewenste functionaliteit, prestaties, betrouwbaarheid, toegankelijkheid en leer- en gebruiksgemak. In het ontwerpproces dient de gebruiksbehoefte als input voor requirements, use cases en testsenario's.

Identificatie van deze behoefte gebeurt met onderzoeksmethoden zoals contextuele interviews, observatie, usability-tests en enquêtes. Analysemethoden als Jobs To Be Done, scenario's en persona's helpen om taken te identificeren en prioriteren, zodat oplossingen nauw aansluiten op de werkelijke manier van werken.

Toepassingen zien we in productontwerp, serviceontwerp en informatiesystemen. Voorbeelden: in een mobiele app kan de gebruiksbehoefte bestaan uit snelle toegang tot kernfuncties, duidelijke navigatie en veilige verwerking van gegevens; in de zorg kan de gebruiksbehoefte zijn om patiëntgegevens eenvoudig en veilig op het juiste moment beschikbaar te hebben.

Evaluatie meet vervolgens of het ontwerp de beoogde taken ondersteunt. Metingen zoals taakvoltooiingsgraad, tijdsduur, foutpercentages en tevredenheid geven inzicht in de mate waarin de oplossing voldoet aan de gebruiksbehoefte.