fototoksyczne

Fototoksyczność (fototoksyczne) odnosi się do zdolności niektórych substancji chemicznych do wywoływania toksycznych efektów w organizmie po ekspozycji na światło, najczęściej ultrafioletowe lub widzialne. Mechanizm polega na absorpcji promieniowania przez cząsteczkę, która w stanie wzbudzonym generuje reaktywne formy tlenu i inne czynniki chemiczne uszkadzające komórki, co prowadzi do zapalenia i uszkodzeń tkanek, najczęściej skóry.

W praktyce wyróżnia się dwie główne formy reakcji fototoksycznych: fototoksyczność oraz reakcje fotoodpowiedziowe (reakcje fotouczulające). Reakcje fototoksyczne są dawko‑zależne i nie wymagają wcześniejszego kontaktu z substancją; objawy przypominają intensywne oparzenia słoneczne w miejscu kontaktu z substancją i ekspozycji na światło. Reakcje fotouczulające są immunologiczne i wymagają uprzedniego kontaktu z daną substancją, prowadząc do wysiękowej wysypki lub atopowego zapalenia skóry po ekspozycji na światło.

Najczęściej występujące źródła to leki, takie jak tetracykliny, fluorochinolony, sulfonamidy, amiodaron i chlorpromazyna, a także niektóre olejki eteryczne i związki roślinne (np. furokumaryny, psoraleny w bergamotorach i innych olejkach), które mogą nasilać wrażliwość na światło. W medycynie fototoksyczność bywa również celem monitorowania w terapii PUVA i innych procedur fototerapeutycznych.

Diagnoza opiera się na zestawieniu czasu przyjęcia substancji z ekspozycją na światło oraz obserwowanych objawów. Praktyczne postępowanie obejmuje odstawienie lub ograniczenie kontaktu z substancją, ochronę przed światłem (odzież, kremy z filtrem UVA/UVB) oraz leczenie objawowe. Często stosuje się fototesty lub fotopatch test w celu odróżnienia fototoksyczności od innych reagowania na światło.