Fototoksyczno

Fototoksyczność to nieimmunologiczna reakcja skóry wywołana obecnością fotouczulających substancji w organizmie lub na skórze, która ujawnia się po ekspozycji na światło, zwykle promieniowanie UVA. Reakcja jest zależna od dawki i nasilenia ekspozycji oraz od stężenia fotouczulacza.

Mechanizm polega na absorpcji światła przez cząsteczki fotouczulające, co prowadzi do generowania reaktywnych form tlenu i uszkodzeń komórek skóry, w tym błon komórkowych i białek. Skutkiem mogą być zapalenie, zaczerwienienie, ból, obrzęk oraz pęcherze w miejscach narażonych na światło.

Przyczyny obejmują niektóre leki i związki chemiczne, a także substancje roślinne. Do typowych leków należą tetracykliny, fluorochinolony, sulfonamidy, niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. piroksykam, ketoprofen, naproksen), amiodaron oraz inne fotouczulacze. Substancje naturalne, takie jak furokumariny (psoralen) obecne w niektórych owocach cytrusowych i olejkach eterycznych, także mogą powodować fototoksyczność po naświetleniu. W PUVA terapii stosuje się celowo fotouczulacze, co wiąże się z ryzykiem reakcji fototoksycznych.

Objawy zwykle pojawiają się w ciągu kilku godzin od ekspozycji i obejmują ostre zaczerwienienie, pieczenie, obrzęk, bolesność, a czasem pęcherze w miejscach narażonych na światło.

Diagnostyka opiera się na wywiadzie dotyczącym stosowanych leków i ekspozycji na światło; w razie potrzeby stosuje się testy fotopatch, aby odróżnić fototoksyczność od fotoprzewlekłości (reakcja alergiczna na światło).

Leczenie polega na natychmiastowym odstawieniu czynnika wywołującego lub ograniczeniu ekspozycji na światło, ochronie skóry i leczeniu objawowym przy użyciu zimnych okładów, miejscowych kortykosteroidów i środków przeciwbólowych. W cięższych przypadkach może być konieczna opieka lekarska.

Prewencja obejmuje unikanie słońca podczas terapii fotouczulającej, stosowanie kremów z szerokim spektrum ochrony UV, ochronę odzieżą i planowanie ekspozycji. Ryzyko rośnie wraz z dawką fotouczulacza i intensywnością światła.