feitencheck

Feitencheck, ook bekend als fact-checking, is de systematische verificatie van feitelijke beweringen in openbare uitspraken, mediaberichten of online inhoud met als doel de nauwkeurigheid vast te stellen en het publiek te informeren. Het wordt gebruikt in journalistiek, politiek en publieke discussie om desinformatie tegen te gaan en verantwoording af te dwingen.

Procedureel gezien wordt een bewering geïdentificeerd en opgehelderd. Onderzoekers verzamelen bewijsmateriaal uit primaire bronnen (officiële documenten, transcripties, rechterlijke dossiers, overheidsgegevens), wetenschappelijke artikelen en betrouwbare verslaggeving. Het bewijs wordt beoordeeld op relevantie, betrouwbaarheid en actualiteit, en de bewering wordt vergeleken met dit bewijs. Wanneer nodig worden data-analyse, beeld- en videoverificatie of deskundig advies ingezet. Het resultaat wordt gepubliceerd met een transparante methodologie en een oordeel, vaak geclassificeerd als waar, grotendeels waar, deels waar, onwaar of onbewezen. Rewechselingen worden uitgegeven als er nieuwe informatie verschijnt.

Omvang en normen: Fact-checking kan gericht zijn op verklaringen van politici en publieke figuren, media-items of virale berichten. Veel organisaties publiceren een korte toelichting op hun normen om transparantie en impartialiteit te bevorderen, hoewel discussies over onpartijdigheid blijven bestaan.

Output en impact: Beoordelingen gaan vaak gepaard met verwijzingen naar bronnen en een beknopte motivering. Sommige platforms geven aan dat content gelabeld of ontkracht wordt om lezers te begeleiden. De praktijk berust op redactionele onafhankelijkheid en kan worden aangevuld met academisch onderzoek.

Beperkingen: Nuance kan moeilijk in één oordeel te vatten zijn; niet elk feit is gemakkelijk verifieerbaar; tijdsdruk kan de diepgang beperken. Kritiek richt zich op mogelijke bias en overmatige afhankelijkheid van bronmaterialen.

Voorbeelden: Internationaal zijn FactCheck.org en PolitiFact bekende voorbeelden; nationale en lokale fact-checking-projecten bestaan in veel landen.