efficiëntieanalyses

Efficiëntieanalyses is een onderzoeksgebied binnen operationeel onderzoek en econometrie dat gericht is op het meten en begrijpen van hoe efficiënt middelen worden gebruikt ten opzichte van de geproduceerde outputs. Het doel is om varianten van verspilling te identificeren, prestaties te vergelijken en mogelijkheden voor verbetering te signaleren. Efficiency kan worden gezien als de verhouding tussen input en output die men met zo min mogelijk middelen probeert te realiseren.

Binnen efficiëntieanalyse onderscheiden onderzoekers verschillende dimensies. Technische efficiëntie bekijkt of een organisatie de minimale middelen gebruikt om een gegeven output te produceren; schaal- of pure efficiëntie onderzoekt de invloed van de grootte van de organisatie op haar prestaties en of er schaalvoordelen bestaan. Het onderscheid tussen efficiëntie, effectiviteit en productiviteit is essentieel: efficiëntie gaat over resourcegebruik, effectiviteit over het bereiken van doelen, en productiviteit over de verhouding tussen totale output en totale input.

De meest gebruikte methoden zijn Data Envelopment Analysis (DEA) en Stochastic Frontier Analysis (SFA). DEA is een niet-parametrische techniek die een efficiënte rand (frontier) bouwt op basis van waargenomen beslissingsunits om zo benchmarks te identificeren. SFA is een parametric model dat een productiefrontier schat en rekening houdt met meetruis en toevallige variatie. Daarnaast bestaan er productiviteitsindexen en benchmarkingstools.

Toepassingen komen voor in productie, gezondheidszorg, onderwijs, energie en publieke sector. Belangrijke data omvatten inputs zoals arbeid, kapitaal en energie en outputs zoals goederen of diensten. Beperkingen omvatten gevoeligheid voor meetfouten, selectie van variabelen, heterogeniteit en modelafspraken. Een zorgvuldige interpretatie en gevoeligheidsanalyse zijn essentieel voor betrouwbare conclusies.