basisstofwisseling

Basisstofwisseling, ook wel basale stofwisseling genoemd, is de hoeveelheid energie die het lichaam op een rustmoment nodig heeft om de fundamentele functies in stand te houden. Dit omvat ademhaling, bloedsomloop, celgroei en onderhoud van orgaansystemen, bij een temperatuur in de thermoneutrale zone en na een nuchtere toestand gedurende de nacht. De basisstofwisseling vormt samen met de verbranding van voedsel en de activiteit van dagelijkse bezigheden het grootste deel van het totale dagelijkse energieverbruik.

Metingen en schattingen

Directe calorimetrie meet de warmte die het lichaam afgeeft, indirecte calorimetrie berekent verbruik via zuurstofconsumptie en kooldioxideproductie. In de praktijk worden BMR-schattingen veelal gedaan met vastgestelde formules. De meest gebruikte in de klinische en voedingszorg zijn de Mifflin‑St Jeor-formules: voor mannen BMR = 10 × gewicht (kg) + 6,25 × lengte (cm) − 5 × leeftijd (j) + 5; voor vrouwen BMR = 10 × gewicht − 5 × leeftijd − 161 + 6,25 × lengte. Deze waarden verwijzen naar een toestand van rust na een nachtrust, in een thermoneutrale omgeving.

Factoren en variatie

Basaal metabolisme wordt beïnvloed door geslacht, leeftijd, lichaamscompositie (voornamelijk hoeveelheid vetvrije massa), lengte en gewicht. Hormonale factoren (zoals schildklierwerking), koorts, slaaptekort, vasten en bepaalde medicijnen kunnen het BMR verhogen of verlagen. Het BMR verschilt tussen individuen en populaties en kan met de leeftijd afnemen door verlies van spiermassa en aanpassingen in hormonale milieu.

Relatie met totaal energieverbruik

Ongeveer 60–75% van het totale dagelijkse energieverbruik gaat op aan de basisstofwisseling; de rest wordt bepaald door de thermische reactie van voedsel en lichamelijke activiteit. Bij gewichtsbeheersing speelt het behoud van spiermassa een cruciale rol, omdat verlies van spiereiwitten de BMR kan verlagen.