arkeolojisi

Arkeoloji, insan geçmişinin materyal kalıntılar üzerinden incelenmesini amaçlayan bilim dalıdır. Yerleşim yerleri, yapılar, araç gereç, mezar yapıları ve diğer arkeolojik kalıntılar bu geçmişin izlerini taşır. Amacı, sosyal yapılar, ekonomik sistemler, dini inançlar ve günlük yaşam gibi konuları tarihsel bağlamda anlamaktır.

Yöntemler ve süreç olarak araştırma sorularının belirlenmesi, saha çalışması için izinler ve planlama önceliklidir. Kazı, yüzey taraması ve buluntuların kayıt altına alınması temel yöntemlerdir. Katmanlı yapılar içinde buluntuların kronolojik bağlamı stratigrafi yoluyla kurulur; tipoloji ve seramik sınıflandırması gibi nisbetli tarihlendirme yöntemleri, bazı durumlarda karbon-14 veya başka laboratuvar analizleriyle kesin sonuçlara ulaşılabilir. Disiplinler arası işbirliğiyle arkeoloji, antropoloji, kimya, jeoloji, biyoloji ve bilgisayar bilimleri bulguları bir araya getirir.

Arkeolojinin alt dalları arasında klasik arkeoloji, numismatics (parasallama), bioarkeoloji, geoarkeoloji, deniz arkeolojisi ve koruma arkeolojisi gibi alanlar bulunur. Çalışmalar buluntuların korunması, envanterleştirilmesi ve bilimsel yayınlarla paylaşılmasıyla sonuçlanır; buluntular laboratuvar analizleriyle işlenir ve arkeolojik bağlamı ile birlikte kayda geçer.

Etik ve korunma konuları da merkezi önem taşır. Kültürel mirasa saygı, sahiplenme ve kaçak kazı ile yağmaya karşı önlemler; UNESCO sözleşmeleri ve ulusal yasalar çerçevesinde hareket edilmesi gerekir. Türkiye gibi ülkeler Göbekli Tepe, Troya, Efes gibi zengin sitelerle arkeolojik araştırmalar için önemli merkezler arasında yer alır.