antigenpresentatie

Antigenpresentatie is het proces waarbij cellen peptiden afkomstig van eiwitten op hun celoppervlak tonen gebonden aan MHC-moleculen. Hierdoor kunnen T-cellen onderscheid maken tussen zelf en vreemd en kan de adaptieve immuunrespons worden gestart. Er bestaan verschillende routes voor antigenpresentatie, afhankelijk van het type antigeen en de cel.

Professionele antigen-presenterende cellen (APC’s) zoals dendritische cellen, macrofagen en B-cellen spelen een centrale rol. Zij nemen antigeen op, verwerken het en presenteren fragmenten op MHC-moleculen. APC’s leveren ook co-stimulerende signalen (bijvoorbeeld CD80/CD86) die nodig zijn voor volledige T-celactivatie.

MHC Klasse I route: Endogene antigenen uit het cytosol worden door het proteasoom afgebroken tot peptiden. Deze peptiden worden door TAP naar het ruggenmerg van het endoplasmatisch reticulum getransporteerd, waar ze binden aan MHC-I moleculen onder begeleiding van chaperone. Het aangemaakte complex verlaat via Golgi en wordt op het celoppervlak gepresenteerd aan CD8+ T-cellen. Deze route is aanwezig in vrijwel alle nucleaire cellen.

MHC Klasse II route: Exogene antigenen worden opgenomen in endosomen/lysosomen en verwerkt tot peptiden. Deze peptiden worden gebonden aan MHC-II moleculen, nadat de invariant chain is vervangen door HLA-DM. Het resulterende MHC-II-peptidecomplex wordt gepresenteerd aan CD4+ T-cellen door professionele APC’s, die tevens de benodigde co-stimulatie leveren.

Cross-presentatie: Sommige dendritische cellen kunnen exogene peptiden via MHC-I tonen aan CD8+ T-cellen, wat vooral belangrijk is bij infecties en tumoren.

Klinische relevantie: antigenpresentatie is cruciaal voor vaccinatie, auto-immuniteit en transplantatie-immunologie.