alkaloidów

Alkaloidy to grupa naturalnie występujących związków organicznych zawierających azot, zwykle w heterocyklicznej strukturze. Są głównie metabolitami wtórnymi roślin, rzadziej grzybów i bakterii, i charakteryzują się silnym działaniem biologicznym, często wpływającym na układ nerwowy. Ze względu na obecność zasadowego azotu często ulegają protonacji w środowisku biologicznym, co ma wpływ na ich farmakokinetykę i zastosowania.

Występują powszechnie w roślinach, a także u grzybów i bakterii. Powstają najczęściej z aminokwasów (np. tryptofan, tyrozyna, ornityna) w wyniku różnych szlaków biosyntezy; często łączą szlaki shikimowy i mewalonowy. Funkcje ekologiczne alkaloidów obejmują obronę roślin przed roślinożercami i patogenami oraz udział w interakcjach z innymi organizmami.

Klasy i przykłady: morfina i kodeina – izochinolowe; atropina i skopolamina – tropanowe; chinina – chinolinowe; kofeina i teobromina – purynowe; nikotyna – pirydynowo-piperydynowa; kokaina – tropanowy alkaloid; strychnina – indolowy alkaloid; papaveryna – iso­chinolinowe. Alkaloidy wykazują szeroki zakres aktywności farmakologicznej i często stanowią źródło leków oraz substancji używanych rekreacyjnie lub niebezpiecznych przy niewłaściwym użyciu.

Zastosowania i bezpieczeństwo: alkaloidy mają znaczenie w medycynie jako leki przeciwbólowe, rozkurczowe, pobudzające lub uspokajające. Ze względu na wysoką aktywność biologiczną i toksyczność są ściśle regulowane i monitorowane pod kątem bezpieczeństwa oraz dawki terapeutycznej. Wykorzystywane są także jako narzędzia badawcze w farmakologii i biochemii.