ablautachtige

Ablautachtige is een aanduiding uit de historische taalkunde voor een patroon waarbij de klinker in de stam van een woord verandert over verschillende vervoegings- of afleidingsvormen. Het is vooral bekend van de Germaanse talen en wordt gebruikt om de klassieke stemmingssystemen van sterke werkwoorden te beschrijven, waarin de stamvocaal varieert om tijd of participium aan te geven. De term is afgeleid van ablaut, de Duitse term voor vokaalverandering, en wordt in het Nederlands als bijvoeglijk naamwoord zonder hoofdletter geschreven: ablautachtig of ablautachtige.

Ontstaansgrond: ablaut is een historisch proces uit Proto-Germaans waarin stamvocaalveranderingen voorkomen. Verschillende sterke werkwoordklassen vertonen kenmerkende patronen (bijv. i-a-u, i-u-a, e-a-e) die terug te vinden zijn in taalontwikkelingen zoals die van Engels en Nederlands. In het Engels zijn voorbeelden zoals sing-sang-sung, ring-rang-rung, drink-drank-drunk. In het Nederlands zien we sterke werkwoorden als zingen-zong-gezongen, dringen-drong-gedrongen, vinden-vond-gevonden, die een stamvokaalverandering laten zien.

Opmerkingen: in moderne talen is ablaut vaak niet productief meer; het blijft echter een belangrijk analytisch instrument bij de historische studie van Germaanse talen en bij etymologische verklaringen van onregelmatige vormen.