Vrijwillig

Vrijwillig is een Nederlands woord dat als bijvoeglijk naamwoord en als bijwoord wordt gebruikt. Het betekent gedaan of verleend uit vrije wil, zonder verplichting of dwang. Iets vrijwilligs kan voortkomen uit persoonlijke overtuiging, sociaal engagement of de wens om bij te dragen aan een doel, zonder wettelijke of contractuele verplichting.

Etymologie: vrijwillig is samengesteld uit vrij (zonder dwang) en willig (willing). Het duidt op handelingen die uit eigen keuze plaatsvinden. De term kan zowel een eigenschap beschrijven (vrijwillige hulp) als een wijze van handelen (vrijwillig meedoen).

In praktijksituaties komt vrijwillig veel voor: vrijwillig werk of vrijwilligerswerk wordt verricht door mensen die geen loon ontvangen, vaak georganiseerd door non-profitorganisaties of gemeenschappen. In de arbeids- en juridische context bespreekt men soms vrijwillige versus onvrijwillige handelingen, zoals vrijwillig ontslag of vrijwillige inzet, tegenover gedwongen of verplichte taken.

Gerelateerde woorden zijn onder meer vrijwilliger (de persoon die handelt uit vrije wil), vrijwilligerswerk, en vrijwilligheid (het karakter van iets dat uit vrije wil geschiedt). Tegenhangers zijn onvrijwillig en dwang, die een gebrek aan vrije keuze aangeven.

Vrijwillig gebruik is wijdverspreid in maatschappelijke en sociale domeinen, van sportclubs tot buurthulp, van scholingsprogramma’s tot maatschappelijke acties. Het begrip onderstreept de nadruk op autonomie en persoonlijke verantwoordelijkheid bij deelname of besluitvorming.