Virüslar

Virüslar, genetik materyali DNA veya RNA olan, kapsid adı verilen protein kütlesiyle çevrili ve bazı türlerinde lipid zar taşıyan mikroskobik enfeksiyon ajanlarıdır. Bir konak hücre olmadan kendi başlarına çoğalamazlar; bu nedenle bağımsız canlılar olarak kabul edilmezler ve çoğu, konak hücre mekanizmalarını kullanarak çoğalır. Virüslar çeşitli konaklarda enfeksiyon yapabilir ve insanlar, hayvanlar, bitkiler ile mikroorganizmalar üzerinde hastalıklar yaratabilirler.

Yapı ve genomlar: Genomları DNA veya RNA olabilir; tek veya çift sarmal, ayrıca pozitif veya negatif anlamlılık gösteren sarmal olabilir. Kapsid, virüsün genetik bilgisini korur; bazıları lipid zarla çevrilidir (zarlı virüsler), bazıları zar taşımaz. Kapsid şekilleri helicallyik veya icosahedral olabilir; bazı virüslar ek enzimler de taşıyabilir.

Yaşam döngüsü: Virüslar konak hücreye bağlanır, hücre zarını geçirir ve genomunu serbest bırakır. Konak hücresinin mekanizmalarıyla çoğalarak genomun transkripsiyon ve/veya kopyalanmasını gerçekleştirir; yeni virüs parçaları montajlanır ve ya zarın çıkışıyla (budama) ya da hücreyi parçalayarak (lizis) salınırlar. Virüsler konak türüne ve dokuya özgü olabilirler; bu özellikler bulaşma yollarını ve hastalık seyrini etkiler.

Önem ve kontrol: Virüslerle ilişkili hastalıklar toplum sağlığı, hayvancılık ve bitkiler için önemli olabilir. Aşılar, antiviral ilaçlar ve tanı testleri enfeksiyonları kontrol etmek için kullanılır. Ayrıca virüsler moleküler biyoloji ve genetik araştırmalarda değerli araçlar olarak da işlev görür.

Sınıflandırma: Genom tipine (DNA veya RNA, tek veya çift sarmal) ve zarlı olup olmamasına göre sınıflandırma yapılır; Baltimore sınıflandırması gibi sistemler, bu temel özelliklerle gruplar kurar.