Verdragsorganisatie

Een verdragsorganisatie is een internationale organisatie die is opgericht door een verdrag tussen soevereine staten. In dat verdrag zijn doelstellingen, bevoegdheden en de organisatie van het bestuur vastgelegd. Doorgaans heeft de verdragsorganisatie eigen rechtspersoonlijkheid en kan zij namens haar leden bindende besluiten nemen binnen haar mandaat.

Kenmerkend is dat leden staten zijn; sommige verdragsorganisaties kennen ook regionale of andere vormen van lidmaatschap. De belangrijkste organen zijn meestal een algemene vergadering of regeringsraad, een secretariaat en soms een rechterlijke instantie. De organisatie kan normen en regels uitvaardigen en, afhankelijk van het verdrag, bindende besluiten afdwingen of toezicht houden op de naleving daarvan. Financiering komt meestal uit lidmaatschapsbijdragen.

Besluitvorming varieert; sommige verdragsorganisaties werken met consensus, andere met gekwalificeerde meerderheid. De verdragen bepalen welke bevoegdheden de organisatie heeft: wetgeving, toezicht, geschilbeslechting en beleidscoördinatie. Handhaving kan bestaan uit sancties, uitsluiting of onderlinge druk, afhankelijk van het verdrag en de politieke realiteit.

Voorbeelden zijn de Verenigde Naties (opgericht bij het Handvest), de Europese Unie (gevormd door verdragen zoals het Verdrag van Rome en het Verdrag van Maastricht), de Wereldhandelsorganisatie (opgericht door het Verdrag van Marrakesh), NAVO, OPCW en ILO.

Verdragsorganisaties onderscheiden zich van niet-verdragsorganisaties (NGO’s) en van stichtingen, omdat hun bestaan en bevoegdheden in een verdrag zijn verankerd en zij formele internationale rechtsfiguren vormen. Sommige verdragsorganisaties kennen supranationale bevoegdheden in bepaalde beleidsterreinen; anderen functioneren primair als forums voor staatscoördinatie.