Typificatie

Typificatie is het proces waarbij waargenomen verschijnselen, personen of gedragingen worden samengevat in typologieën of categorieën. Door kenmerken te groeperen ontstaat een vereenvoudigd beeld van de werkelijkheid waarmee patronen kunnen worden herkend, verklaringen kunnen worden ontwikkeld en voorspellingen kunnen worden gedaan. Typificatie kan zowel bewust als onbewust plaatsvinden, bijvoorbeeld wanneer een wetenschapper, journalist of individu kenmerken toekent aan een groter type.

In de sociale wetenschappen wordt typificatie vaak gebruikt om sociale orde en identiteiten te begrijpen. Typen kunnen dienen als modellen waarmee men sociale praktijken vat of vergelijkingen kan maken; het concept is verwant aan ideal types en typologieën. Tegelijk is typificatie afhankelijk van context en perspectief: verschillende groepen kunnen hetzelfde verschijnsel op andere manieren typeren.

Een belangrijke kanttekening is dat typificatie kan leiden tot oversimplificatie, essentialisering en stereotypering wanneer types rigide of onkritisch worden toegepast. Het werkt goed voor algemene analyse, maar faalt bij variatie en uitzonderingen. Daarom is het van belang variatie, context en geschiedenis mee te wegen en types toe te lichten met beschrijvingen en voorbeelden.

Toepassingen komen voor in uiteenlopende velden zoals antropologie, linguïstiek, cognitieve psychologie en mediawetenschap. In elk geval verwijst typificatie naar een cognitieve en sociale neiging om de werkelijkheid te ordenen langs duidelijke, doorgaande typen, terwijl men zich bewust blijft van de beperkingen daarvan.