Smeedbaarheid

Smeedbaarheid is het vermogen van een materiaal om bij smeedwerk plastisch te vervormen zonder barsten of defecten onder specifieke temperatuur- en vervormingsomstandigheden. Het begrip is van belang bij zowel hete als koude smeden en bepaalt hoe vloeiend een metaal in een mal of vorm kan worden gebracht.

Invloedrijke factoren op smeedbaarheid zijn onder meer de temperatuur, de chemische samenstelling en de microstructuur van het materiaal, en de korrelgrootte. Hogere temperaturen verlagen de stofdichtheid en sterkte, waardoor vervorming makkelijker verloopt. De samenstelling, met name koolstofgehalte en legeringselementen, beïnvloedt de ductiliteit en de neiging tot insluitingen of scheuren. Een fijn en goed gerekrystalliseerd korrelsysteem kan de smeedbaarheid verbeteren, terwijl onzuiverheden en inclusies barrières kunnen vormen voor vloeiende vervorming.

Beoordeling van smeedbaarheid gebeurt doorgaans via smeedtesten en praktijkdemonstraties, waarbij wordt geobserveerd of het materiaal de gewenste vulling van de mal kan bereiken zonder scheuren of defecten. In de industrie worden materialen met hoge smeedbaarheid vaak gekozen voor smerprocessen zoals hete smeden en extrusie; veelvoorkomende smeedbare materialen zijn laaggelegeerde staalsoorten en diverse aluminiumlegeringen. Materialen met lage smeedbaarheid, zoals gietijzer of sommige hoog koolstofstalen, vereisen speciale technieken of voorbehandeling.

Beheer van smeedbaarheid gebeurt door procescontrole en warmtebehandeling, zoals aanpassing van smeedtemperaturen, preheating en verwerkingstijden, zodat de microstructurele eigenschappen en de vloei van het metaal optimaal blijven voor het gewenste smeedwerk.