Seroloji

Seroloji, serum veya plazmadaki antikorlar ile antijenler arasındaki etkileşimleri inceleyen ve bu etkileşimleri temel alarak immün yanıtı anlamaya odaklanan bilim dalıdır. Klinik seroloji, enfeksiyon hastalıklarının tanısı, bağışıklık durumunun değerlendirilmesi, kan ve doku nakli süreçlerindeki uyumluluk çalışmaları ve epidemiyolojik izlem gibi alanlarda kullanılır.

Testler genelde antikorları veya antijenleri tespit eder. Sık kullanılan yöntemler arasında aglutinasyon, çöktürme, immünofloresan testleri, ELISA (enzim bağlı immunosorbent assay), Western blot, hızlı serolojik testler ile lateral akış biyogörüntü testleri bulunur. Neutralizasyon, radyobiyolojik ve bazı moleküler yaklaşımlar da serolojik kapsamında yer alır. Bu testler, serum veya plazmadaki belirli antikorların tipini (örneğin IgM, IgG) ya da antijenleri hedef alır.

Klinik uygulamalarda seroloji, enfeksiyon tanısı için belirli bir hastalığa karşı antikor yanıtının varlığını gösterir; ayrıca serokonversiyon izleriyle enfeksiyonun zamanlaması değerlendirilebilir. Otoimmün hastalıklar için otoantikorlar, transfizyon ve transplantasyon öncesi uyumluluk testleri ve aşı geliştirme çalışmalarında da önemli rol oynar. Epidemiolojik çalışmalar, yayılma dinamiklerini izlemek amacıyla seroprevalans çalışmalarını içerir.

Yorumlama aşamasında pencere dönemi nedeniyle sahte negatifler görülebilir ve çapraz reaksiyonlar nedeniyle sahte pozitiflikler ortaya çıkabilir. Testlerin duyarlılığı, özgüllüğü ve laboratuvar kalitesi sonuçların güvenilirliğini belirler; bu nedenle klinik bağlam ve diğer tetkiklerle birlikte değerlendirme gerekir.

Kökeni 19. yüzyıla dayanan seroloji, antikorların keşfi ve çeşitli immunolojik tekniklerin geliştirilmesiyle ilerlemiştir. Günümüzde ELISA, Western blot ve hızlı serolojik testler gibi araçlar yaygın olarak kullanılır.

---