antikorlar

Antikorlar (immünoglobulinler), B lenfositleri ile plazma hücreleri tarafından üretilen, antijenlere özgü glikoproteinlerdir. Her antikor iki ağır ve iki hafif zincirden oluşan Y‑şekilli bir moleküle sahiptir. Değişken bölgeleri antijenleri tanırken sabit bölgesi immün yanıtın etkilerini yönlendirir. Antikorlar hem serbest dolaşabilir hem de B Hücresi reseptörü olarak görev yapabilir.

Başlıca sınıflar IgG, IgA, IgM, IgD ve IgE'dir. IgG plasentadan geçerek bebeğe koruma sağlar; IgA mukozal yüzeylerde ve salgılarda baskındır; IgM primer yanıtın erken ürünü ve genelde pentamer yapıdadır; IgD nadirdir; IgE alerjik ve paraziter cevaplarda rol oynar. Sınıf değiştirme (class switch) ve afinite maturasyonu germinal merkezlerinde gerçekleşir.

İşlevler arasında antijeni nötralize etmek, patojenleri fagositoza yönlendirmek, klasik yol ile komplemanı aktive etmek ve Fc reseptörleri üzerinden antikor bağımlı hücresel sitotoksisiteyi (ADCC) tetiklemek bulunur. Ayrıca immün kompleksler oluşturarak doku hasarına da katkıda bulunabilirler.

Üretim süreci, antijenle karşılaşan B hücrelerinin plazma hücrelerine dönüşmesiyle başlar. Germinal merkezlerde afinite maturasyonu ve sınıf değiştirme gerçekleşir; hafıza B hücreleri uzun süreli koruma sağlar ve ikinci karşılaşmada yanıt hızlanır.

Klinik açıdan antikorlar tanı ve tedavide kullanılır. Monoklonal antikorlar pek çok hastalığın tedavisinde yaygındır; IVIG geniş spektrumlu bağışıklık desteği sağlar. Serolojik testler ve otoimmün hastalıklar ile alerji tanısında antikorlar temel ölçüttür; immün yetmezliklerinde antikor üretimi eksikliği görülebilir (agammaglobulinemi, CVID).