Senescencja

Senescencja to zbiorcze określenie procesów związanych ze starzeniem biologicznym. W nauce wyróżnia się dwie powiązane koncepcje: senescencję komórkową, czyli trwałą arrestację cyklu komórkowego w odpowiedzi na stres, oraz starzenie organizmu, obejmujące postępujące upośledzenie funkcji tkankowych i narządowych.

Senescencja komórkowa to stan, w którym komórki przestają się dzielić, ale pozostają żywe i metabolitywnie aktywne. Towarzyszy temu fenotyp sekretoryczny związany z senescencją (SASP), który obejmuje wydzielanie interleukin, chemokin i enzymów degradujących macierz. Wywołują go uszkodzenia DNA, stres oksydacyjny, skracanie telomerów i inne formy stresu. Komórki senescencyjne chronią przed nowotworami, jednak ich gromadzenie w tkankach sprzyja stanom zapalnym i zaburzeniom funkcji.

Starzenie organizmu jest wynikiem złożonej interakcji czynników genetycznych, środowiskowych i stylu życia. Typowo prowadzi do obniżenia rezystencji na choroby, pogorszenia funkcji narządów, utraty masy mięśniowej, osłabienia układu immunologicznego i zaburzeń metabolizmu. W literaturze biologicznej wyróżnia się cechy na poziomie komórkowym i tkankowym, znane jako hallmarks of aging, wśród których znajdują się m.in. genomiczna niestabilność, skracanie telomerów, utrata proteostazy, zaburzenia sygnalizacji odżywczej, dysfunkcja mitochondriów, wyczerpanie komórek macierzystych i zaburzenia komunikacji międzykomórkowej.

Zarządzanie i badania nad starzeniem koncentrują się na opóźnianiu tego procesu i poprawie zdrowej starości. Interwencje obejmują styl życia (regularna aktywność fizyczna, zrównoważona dieta, unikanie palenia) oraz podejścia eksperymentalne, takie jak senolityki (usuwanie komórek senescentnych) i senomimety. Stosowanie ich w praktyce wymaga dalszych badań pod kątem bezpieczeństwa i skuteczności.