Radioactiviteit

Radioactiviteit is de eigenschap van bepaalde atoomkernen om spontaan straling uit te zenden omdat ze instabiel zijn. Dit ontstaan verloopt via atoomontbinding en kent een kenmerkende halveringstijd. De uitgestuurde straling bestaat hoofdzakelijk uit alfadeeltjes (α), betadeeltjes (β), en gammastraling (γ); bij sommige processen komen ook neutronenstraling voor. De straling kan ioniserend zijn en cellen en moleculen beschadigen.

De activiteit A van een hoeveelheid radioactief materiaal wordt gemeten in becquerel (Bq), oftewel ontbindingsprikkels per seconde. De halveringstijd geeft aan hoe lang het duurt voordat de activiteit halveert. De ingezonden straling wordt soms uitgedrukt in grijs (Gy) of sievert (Sv), waar Gy de energie per kilogram meet en Sv de biologische equivalentie met rekening houdend met de soort straling.

Natuurlijke bronnen dragen voortdurend bij aan blootstelling: radon uit gesteente, kosmische straling, en koolstof-14 in levende wezens. Kunstmatige bronnen zijn onder meer kernreactoren, medische isotopen en industriële toepassingen. Radioactiviteit speelt een belangrijke rol in geneeskunde, zoals diagnostische beeldvorming en bestralingstherapie, in industrie en in wetenschappelijk onderzoek.

Bescherming tegen ioniserende straling vereist beheersing van blootstelling door tijd, afstand en afscherming. Langdurige of hoge doses kunnen schadelijk zijn en kanker of andere gezondheidsproblemen veroorzaken; risico's hangen af van dosis, type straling en volgorde van blootstelling. Regelgeving en stralingsbescherming streven naar minimale blootstelling en veilige omgang met radioactieve stoffen.