Programtelleren

Programtelleren is een term uit de computerarchitectuur die verwijst naar het register of de logica die het adres van de volgende instructie in een lopend programma bijhoudt. In het Engels wordt deze component aangeduid als program counter (PC) of instruction pointer. De term is gangbaar in Nederlandse documentatie als beschrijving van de rol: het volgen van de programmastroom.

Functie: tijdens de fetch-fase levert de programtelleren het adres van de te lezen instructie aan de geheugenlaag. Na het ophalen van een instructie wordt het adres meestal verhoogd met de lengte van die instructie, maar wijzigingen zoals vertakkingen (branches), subroutine-aanroepen en interrupts kunnen het PC-adres wijzigen. In gepipelineerde systemen gebeuren updates en fetches vaak in verschillende fasen, waardoor PC-wijzigingen soms eerder of later plaatsvinden om prestaties en foutopsporing te beïnvloeden.

Varianten: sommige systemen hebben een enkel PC-register, andere systemen scheiden PC van de registerbank. De grootte van de PC hangt af van de adresruimte (bijvoorbeeld 32-bit of 64-bit). In sommige architecturen kan de PC uitsluitend worden gewijzigd door speciale instructies of door foutenbehandeling (exception handling).

Betekenis: de programtelleren is cruciaal voor het controleren van de programmastroom en vormt een centraal referentiepunt bij debugging en simulaties. Softwaretools tonen vaak de huidige positie van de programtelleren om ontwikkelaars te helpen bij het analyseren van fouten en prestaties.

Zie ook: program counter, instruction pointer, fetch-decode-execute cyclus, CPU-architectuur.