PRsystemen

PRsystemen zijn electorale stelsels die zetels in een parlement toewijzen op basis van de stemmen per partij of per kandidaat, met als doel de zetelaanbod proportioneel te verdelen ten opzichte van de behaalde stemmen. Ze maken meestal gebruik van meervoudige kiesdistricten en lijsten of rangschikkingen van kandidaten. Doordat zij rekening houden met de totale stemverdeling leiden PRsystemen doorgaans tot onderlinge vertegenwoordiging van meerdere partijen en bevorderen ze coalitieregeringen.

De belangrijkste typen zijn: lijststelsels (list PR), waarbij partijen lijsten met kandidaten indienen en zetels worden verdeeld volgens een countersysteem zoals hoogste gemiddelden of grootste rest. Hierbij kunnen lijsten gesloten zijn (de volgorde vast) of open (kiezers beïnvloeden de volgorde). Een tweede groep is het Single Transferable Vote (STV), waarbij kiezers kandidaten rangschikken en zetels worden toegewezen op basis van quota en stemtransfers. Een derde groep omvat gemengde systemen zoals Mixed-Member Proportional (MMP) en parallelstelsels, die districtszetels combineren met listzetels om proportionaliteit dichterbij te brengen.

Zetels worden doorgaans toegewezen via hoogste gemiddelden (bijv. D’Hondt, Sainte-Laguë) of via quota-­systemen (bijv. Hare of Droop) die leiden tot transfervan stemmen. Veel PRstelsels hanteren een kiesdrempel om fragmentatie te beperken, meestal tussen 3 en 5 procent van de stemmen, hoewel sommige systemen zonder expliciete drempel werken.

Voordelen van PRsystemen zijn uitgebreide representatie en minder stemmen kwijtgeraakt, terwijl nadelen kunnen bestaan uit politieke fragmentatie en complexiteit. Voorbeelden van toepassing zijn onder meer Nederland, de Scandinavische landen, Duitsland (gemengd systeem) en Ierland (STV).