PAYGsysteem

PAYGsysteem, afgekort van pay-as-you-go, is een systeem waarin de huidige bijdragen van werkenden worden gebruikt om de huidige uitkeringen of uitgaven te financieren. Er wordt geen opgespaard vermogen gereserveerd voor de individuele bijdrager; de betalingen van de actieve generatie dienen als financiering voor de ontvangers van die periode.

In de praktijk komt een PAYG-model het meest voor in sociale zekerheid en pensioenen. Premies of belastingen van werkenden worden gebruikt om de pensioenen en andere sociale uitkeringen van de huidige gepensioneerden te betalen. De hoogte van uitkeringen is vaak afhankelijk van factoren zoals loon, diensttijd en regelgeving; regelmatig worden hervormingen, indexering en de pensioenleeftijd gebruikt om de houdbaarheid te waarborgen.

Naast pensioen- en zorgstelsels bestaan er ook PAYG-varianten buiten de sociale zekerheid, bijvoorbeeld in bepaalde utiliteits- of telecomdiensten waar klanten vooraf betalen voor verbruik. Dit soort systemen is minder afhankelijk van demografische factoren maar kan verschillen per sector en regelgeving.

Voordelen van een PAYGsysteem zijn onder meer directe solidariteit tussen generaties en eenvoud in beheer, aangezien geen grote fiscale reserves hoeven te worden opgebouwd. Nadelen zijn onder meer gevoeligheid voor demografische veranderingen, economische schommelingen en politieke beslissingen die de bijdrage- of uitkeringsniveau beïnvloeden. Het systeem vereist vaak regelgevende waarborgen en herziening van de parameters zoals leeftijden, premies en berekeningsgrondslagen.

Het beheer ligt meestal bij de overheid of een publieke sociale zekerheidsinstelling, met wet- en regelgeving die de rechten en plichten van deelnemers vastlegt. Reforms kunnen de duurzaamheid en de kwaliteit van de uitkeringen beïnvloeden.