Oczekiwania

Oczekiwania (liczba mnoga od oczekiwanie) to stan psychiczny, w którym jednostka przewiduje lub pragnie zajścia określonego zdarzenia w przyszłości. Termin obejmuje zarówno subiektywne przekonanie o tym, co ma nastąpić, jak i normatywne przekonanie o tym, co powinno się zdarzyć. W języku potocznym dotyczą one wyników własnych działań, zachowań innych osób i sytuacji społecznych.

W użyciu językowym występują różne poziomy oczekiwań, od prostych przewidywań po wyobrażenia o idealnych rezultatach. Oczekiwania mogą być krótkoterminowe lub długoterminowe, personalne lub interpersonalne, a także organizacyjne czy społeczne. Mogą być również realistyczne lub nierealistyczne, wpływając na sposób planowania i oceny zdarzeń.

W psychologii i naukach o organizacji funkcjonuje pojęcie teorii oczekiwań (expectancy theory). Według niej motywacja wynika z oceny prawdopodobieństwa powodzenia działania oraz wartości nagrody. Oczekiwania wpływają na zachowanie; zbyt wysokie lub nierealistyczne mogą prowadzić do rozczarowania, natomiast realistyczne mogą podnosić zaangażowanie i efektywność.

W sferze społecznej oczekiwania odnoszą się do norm i ról społecznych: rodzinnych, zawodowych, kulturowych i rówieśniczych. Różnice kulturowe oraz kontekst historyczny kształtują to, czego ludzie oczekują od siebie nawzajem oraz od siebie samych, a także jak silnie te oczekiwania są egzekwowane.

Zarządzanie oczekiwaniami polega na jasnej komunikacji, realistycznym formułowaniu celów i dopasowywaniu planów do możliwości. W praktyce pomaga to ograniczać rozczarowania i konflikty wynikające z niedopasowań między tym, co się spodziewamy, a tym, co następuje.

Zobacz także: oczekiwanie, nadzieja.