Niegenomowe

Niegenomowe odnosi się do procesów biologicznych, w których odpowiedź komórki nie wynika z zmian w materiale genetycznym ani z transkrypcji i translacji prowadzącej do syntezy nowych białek. W kontekście sygnału hormonalnego i komórkowego termin ten opisuje szybkie, często sekundowe lub minutowe odpowiedzi po bodźcu.

W odróżnieniu od efektów genomowych, które są wywołane przez receptory jądrowe i prowadzą do długotrwałych zmian ekspresji genów, niegenomowe reakcje zwykle nie generują trwałej zmiany w ekspresji genów. Ich mechanizmy obejmują głównie sygnały błonowe lub cytoplazmatyczne, takie jak aktywacja receptorów na błonie komórkowej, przekazywanie sygnału przez kinazy, wzrost poziomu Ca2+, a także wykorzystanie second messengerów (cAMP, IP3, DAG) i modyfikacje aktywnych już białek.

Przykłady niegenomowych efektów obejmują szybkie działanie hormonów steroidowych, takich jak estrogeny, poprzez receptory błonowe i związane z nimi ścieżki sygnałowe, które nie wymagają transkrypcji; szybkie odpowiedzi hormonów tarczycy oraz glukokortykosteroidów, a także działanie neuroprzekaźników w neuronach i komórkach serca, prowadzące do zmian aktywności jonowej i metabolizmu bezpośredniego wpływu na ekspresję genów.

Znaczenie niegenomowych efektów polega na ich roli w fizjologii, farmakologii i patofizjologii, w tym w szybkim czasie odpowiedzi na leki i bodźce. Badania nad nimi pomagają oddzielić mechanizmy krótkotrwałe od długotrwałych, co ma znaczenie dla projektowania terapii i zrozumienia działania sygnalizacji komórkowej.