Mensenrechten

Mensenrechten zijn fundamentele rechten en vrijheden die ieder mens toekomt op grond van zijn mens-zijn. Ze gelden wereldwijd en zijn universeel, ondeelbaar en onvervreemdbaar. Ze beschermen waardigheid, vrijheid en gelijkheid, en bepalen wat staten wel en niet mogen doen ten opzichte van hun inwoners.

De moderne mensenrechten zijn vastgelegd in internationale verdragen, waaronder de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) uit 1948 en de belangrijkste VN-verdragen: het Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten en het Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten. Daarnaast bestaan regionale systemen zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie.

Belangrijke rechten zijn onder meer het recht op leven, vrijheid en persoonlijke veiligheid, recht op gelijke behandeling en non-discriminatie, vrijheid van meningsuiting en godsdienst, recht op privacy, recht op een eerlijk proces, en het recht op onderwijs, werk en sociale bescherming. Daarnaast beschermen culturele en politieke rechten de vrijheid om mee te doen aan het openbare leven en cultuur.

In de praktijk verschillen de implementatie en naleving tussen landen. Internationale mechanismen omvatten de Verenigde Naties, de Mensenrechtenraad en speciale rapporteurs, evenals regionale rechtsmiddelen zoals het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. In nationale systemen vormen grondrechten in de constitutie en wetgeving de basis, ondersteund door onafhankelijke toetsing. Hedendaagse discussies richten zich op digitale rechten, privacy, gendergelijkheid, LHBTIQ+-rechten, vluchtelingen en migranten, en de bestrijding van discriminatie.