Kaçaklar

Kaçaklar terimi, Türkçe’de yasa dışı yollarla gerçekleştirilen eylemler, bu eylemlerde yer alan kişiler veya bu eylemler sonucunda elde edilen mallar için kullanılan genel bir ifadedir. Genelde iki ana bağlamda kullanılır: insanlar açısından yasa dışı göç veya ikamet; ve mallar açısından kontrabanda olarak taşınan ürünler.

İşaret ettiği ana bağlamlardan biri göç konusudur. Kaçaklar, bir ülkeye geçiş yaparken veya orada ikamet ederken hukuki statüsü olmayan kişileri ifade eder. Türkiye, geçiş ve varış ülkesi konumuyla bu sorunla çeşitli düzeylerde karşı karşıyadır; çatışmalar, ekonomik farklar ve göç akışlarının yönleri nedeniyle kaçakçılık ve düzensiz göç gündemde yer alır. Yanıtlar arasında sınır denetimi, iltica prosedürleri, geri göndermeler ve entegrasyon çabaları bulunur. Ancak kaçak teriminin damgalayıcı olabileceği ve hakların korunmasının öncelikli olması gerektiği yönünde eleştiriler vardır.

Diğer anlamda kaçaklar, sınır ötesi kaçakçılıkla elde edilen veya yasa dışı olarak üretilen/ithal edilen malları ifade eder. Kaçak ürünler arasında tütün, akaryakıt, alkol, elektronik eşyalar ve nadir bulunan veya tehlikeli türlerin ticareti bulunanlar sayılabilir. Kaçakçılık ağları sınırları, tedarik zincirlerini ve rüşvet/ihbar yoluyla faaliyet gösterebilir. Tespit ve caydırma, gümrük kontrolleri, istihbarat ve risk odaklı tarama ile sağlanır. Cezalar para cezaları, hapis ve malın el konulması biçiminde uygulanır; cezalar ülkelere göre değişiklik gösterebilir.

İlgili kavramlar arasında insan kaçakçılığı, kaçakçılık ve kaçak ürünler gibi terimler yer alır. Uluslararası işbirliği ve ulusal mevzuat, yasa dışı ticaretin önlenmesi, mağdurların korunması ve sınır güvenliğinin güçlendirilmesi amacıyla uygulanır; düzensiz göçle ilgili olarak da insan hakları ve sığınma yükümlülükleri gözetilir.