Kaakbewegingen

Kaakbewegingen verwijzen naar de bewegingen van de onderkaak ten opzichte van de schedel. Ze zijn cruciaal voor kauwen, spreken en slikken en worden mogelijk gemaakt door de temporomandibulaire gewrichten (TMJ) en de bijbehorende spieren.

Anatomie en mechaniek: Het kaakgewricht bestaat uit de mandibulaire condylus, de articulair discus, de fossa temporalis en ligaments. Bij bewegingen werken kauwspieren zoals m. masseter, m. temporalis en m. pterygoideus medialis vooral bij sluiten (elevatie); m. pterygoideus lateralis speelt een centrale rol bij openen en bij glijbewegingen. Opening begint meestal met rotatie van de condylus, gevolgd door translatie van het condylus-discus-complex over de articular eminence.

Basisbewegingen: Openen (depressie) is meestal een combinatie van rotatie en translatie, waardoor de onderkaak naar beneden en iets naar voren beweegt. Sluiten (elevatie) wordt uitgevoerd door de elevatoren; protrusie brengt de onderkaak naar voren. Retrusie is de terugtrekking van de onderkaak, terwijl laterotrusie (zijwaartse beweging) ontstaat door unilateral activiteit van de pterygoïden, waardoor de kaak zijwaarts beweegt.

Functioneel belang en kliniek: Kaakbewegingen zijn essentieel voor kauwen en articulatie. Abnormale bewegingen of pijn kunnen wijzen op temporomandibulaire disfunctie (TMD), trauma of bruxisme. Geluiden zoals klikken of crepitaties kunnen voorkomen, evenals beperkte mondopening bij trismus.

Diagnostiek en beoordeling: Klinische evaluatie omvat observatie van bewegingen, palpatie van hoofd- en nekspieren, en metingen van maximale mondopening. Imaging zoals MRI (voor discuspositie) en CBCT of röntgen kan aanvullend zijn bij verdenking op structurele afwijkingen.