Illyriërs

Illyriërs is de benaming die wordt gebruikt voor een verzameling van stammen die in de westelijke Balkan woonden in de periode van het late bronzen tijdperk tot aan de Romeinse verovering in de 1e eeuw v.Chr. Ze vormden geen eenheidlijke staat, maar kenden wel periodes van coalities en koninkrijken, met belangrijke groepen zoals de Ardiaei, Dardani, Delmatae, Liburni en Taulanti. Hun gebied liep langs de Adriatische kust en het binnenland, en besloeg delen van wat nu Albanië, Montenegro, Bosnië en Herzegovina, Kroatië en Serbië zijn. Belangrijke centra waren Scodra (Skadar/Shkodër) en Lissus (Lezhë).

Historisch kennen we Illyriërs vooral uit interacties met Grieken en later met Romeinen. In de 4e–2e eeuw v.Chr. ontstonden conflicten en allianties met Griekse poleis en Macedonische rijken, en uiteindelijk met de Romeinse Republiek. De Illyrische Oorlogen (bij ongeveer 229–228 v.Chr. en 219 v.Chr.) leidden tot Romeinse verovering. In de provincie Illyricum – later Dalmatia en Pannonia – werd het gebied geïntegreerd in het Romeinse bestuur. Romaisering, Latinisering en verdere stedelijke ontwikkeling kenmerken de latere periode.

Culturele kenmerken komen vooral tot uiting in archeologisch bewijs: grafscènes, sieraden, wapens en keramiek, evenals hun speciale bruggen van kunst en ambacht. De taal is nauwelijks bekend uit eigen bronnen; Illyrisch is bekend uit Griekse en Romeinse vermeldingen en uit toponiemen, waardoor reconstructie beperkt blijft.

Over de erfopvolging bestaan historische discussiepunten. Sommigen zien een directe verbinding met Latere Albanese gemeenschappen, anderen benadrukken meer diffuse invloeden en culturele continuïteiten zonder directe etnische afstamming. Hedendaagse vakliteratuur beschrijft Illyriërs als een verzameling stammen die een belangrijke rol speelden in de vroege Balkangeschiedenis, zonder te impliceren dat zij één moderne natie vormen.