Hornersyndroom

Hornersyndroom is een neuro-ophthalmologisch syndroom dat ontstaat door een verstoring van de oculosympathische zenuwweg die het oog en het periorbitale gebied innerveert. Het klassieke klinische beeld bestaat uit een combinatie van ptosis (hangend bovenooglid), miosis (vernauwing van de pupil) en vaak een verminderde zweetafscheiding aan de kant van het gezicht (anhidrose). Soms kan ook enophthalmos voorkomen; de pupilreactie is meestal asymmetrisch.

Oorzaken liggen langs drie niveaus van de oculosympathische baan: first-order (centraal) laesies in de hersenstam of hypothalamus; second-order (preganglionair) laesies in de borst- of nekregio; en third-order (postganglionair) laesies in de hals of nabij het cavernosus sinusgebied. Oorzaken zijn onder meer beroerte, tumoren of trauma, aortadissectie, apicale longtumoren (Pancoast-tumoren) en carotidebloedvaataandoeningen. Congenitaal Horner kan ook voorkomen.

Diagnostiek begint bij klinische bevindingen. Pharmacologische tests zoals apraclonidine of cocaïne-testen en hydroxyamphetaminetest kunnen de diagnose bevestigen en de lokaleisatie van de laesie helpen bepalen. Beeldvorming (MRI/MRA van hoofd en nek, CT-thorax) is vaak aangewezen om onderliggende oorzaken op te sporen.

Behandeling richt zich op de onderliggende oorzaak; de prognose hangt af van de oorzaak en ernst van de laesie. Indien cosmetisch of functioneel storend, kunnen ptosiscorrectie en andere oculaire ingrepen overwogen worden, maar Horner-syndroom op zich vereist meestal geen specifieke therapie.