Groepsrechten

Groepsrechten is een term uit de rechts- en politicologie die verwijst naar rechten die aan bepaalde groepen mensen toekomen, naast de individuele mensenrechten die voor iedereen gelden. Het begrip wordt gebruikt om te erkennen dat sommige collectieve identiteiten—zoals minderheden, inheems volk, taalgroepen of religieuze gemeenschappen—extra bescherming en erkenning nodig hebben om cultuur, taal, religie en zelfbeschikking te kunnen behouden en ontwikkelen zonder onderdrukking of discriminatie.

Groepsrechten omvatten zowel collectieve als minderheidsrechten. Voorbeelden zijn taalrechten (toegang tot onderwijs en openbaar bestuur in de eigen taal), culturele rechten (behoud en uiting van cultuur en religie), politieke participatie (inspraak in beslissingsprocessen die de groep betreffen) en, voor bepaalde groepen, recht op zelfbeschikking of autonomie, evenals land- en hulpbronnenschutz in zoverre die rechten bestaan in het internationale recht. Deze rechten zijn vaak aanvullend aan de universele individuele rechten en proberen ongelijkheid en onderdrukking van een groep tegen te gaan.

Internationaal loonrechtelijke kaders bieden instrumenten voor groepsrechten. Voorbeelden zijn de VN-Verklaring over de Rechten van Inheemse Volkeren (UNDRIP, 2007), de VN-Verklaring inzake Rechten van Minderheden (1992), de Europese Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (EVRM) en de Raad van Europa’s Framework Convention on National Minorities. ILO-verdragen bevatten ook normen ten gunste van inheemse en gemarginaliseerde arbeiders. Debatten gaan over de balans tussen collectieve rechten en individuele vrijheden, en over mogelijke risico’s van essentialisme of uitbuiting van groepsclaims.

Zie ook: minderhedenrechten, inheemse rechten, mensenrechten.