Dwunastnica

Dwunastnica (dwunastnica–pol. dwunastnica) jest pierwszą częścią jelita cienkiego, łączącą żołądek z jelitem czczym. Jej długość wynosi około 25 cm i rozciąga się od odźwiernika do zgięcia dwunastniczo‑czcznego (duodenojejunal flexure). Dzieli się na cztery części: pars superior, pars descendens, pars horizontalis oraz pars ascendens. Część górna jest w dużej mierze zaotrzewnowa, a pozostałe trzy części są wtórnie zewnątrzotrzewnowe. Na leżącą w pobliżu głowy trzustki dwunastnicę mają wpływ bliskość jej zgryzów i układ naczyń.

W drugiej części znajdują się dwunastnicze brodawki: większa papilla duodeni, przez którą uchodzą przewód żółciowy wspólny i przewód trzustkowy, oraz mniejsza papilla duodeni minor, związana z przewodem trzustkowym dodatkowym. W błonie śluzowej pierwszej części występują gruczoły Brunnera (gruczoły płuczne), które wydzielają zasadowy śluz neutralizujący kwas żołądkowy, chroniąc błonę śluzową i ułatwiając enzymatyczną degradację.

Unaczynienie duodenum zapewniają gałęzie tętnicze: górne (tętnice dwunastnicze nieparzyste) od tętnicy żołądkowo‑dwunastniczej, pochodzącej z pnia trzewnego, oraz dolne (tętnice dwunastniczo‑trzustkowe) od tętnicy trzustkowo‑dwunastniczej, od tętnicy krezkowej górnej. Żyły tworzące sieć żylną odpływają do żyły wrotnej. unerwienie przywspółczulne pochodzi głównie od splotu trzewnego (włókna błędne), współczulne za pośrednictwem splotów międzyzwojowych.

Funkcje dwunastnicy obejmują przyjęcie treści pokarmowej z żołądka, jej neutralizację przez alkaliczny sok trzewny, zmieszanie z sokiem trzustkowym i żółcią oraz wstępne trawienie białek, tłuszczów i węglowodanów w warunkach pH przyjaznym enzymom. Klinicznie duodenum bywa miejscem wrzodów, a także zmian nowotworowych czy przerostu, co może prowadzić do bólów, krwawień lub niedrożności. Ligament Treitza utrzymuje położenie zgięcia dwunastniczo‑czczowego.