Doelorgaan

Doelorgaan is een term uit de geneeskunde en farmacologie die verwijst naar het orgaan dat primair wordt beïnvloed door een middel, ziekte of toxische stof. Het doelorgaan geeft aan waar de belangrijkste werking of schade optreedt en stuurt de klinische aandacht zoals monitoring en veiligheidsevaluatie.

Bij medicijnen heeft het doelorgaan vaak consequenties voor zorg en toezicht. Veel middelen hebben een of meerdere doelorganen. Voorbeelden: lever (hepatotoxiciteit) is een veel voorkomende doelorgaan;, nieren (nefrotoxiciteit); hart (cardiotoxiciteit); hersenen of zenuwstelsel (neurotoxische effecten); binnenoor (ototoxiciteit); ogen (retinale toxiciteit of visuele bijwerkingen). Sommige medicijnen richten zich primair op een bepaald orgaan terwijl andere middelen meerdere organen kunnen treffen.

Praktisch gebruik: kennis van het doelorgaan ondersteunt het bepalen van dosering, behandelduur en welke monitoring nodig is om bijwerkingen vroegtijdig op te sporen. In onderzoeks- en veiligheidscontext helpt het bij het selecteren van eindpunten en bij de beoordeling van risico’s en voordeel van een middel. Het begrip maakt het gemakkelijker om causale effecten van geneesmiddelen te onderscheiden van overige factoren die in andere organen kunnen optreden.