Cytoszkielet

Cytoszkielet to sieć włókien białkowych wewnątrz komórek eukariotycznych, która utrzymuje kształt komórki, organizuje jej wewnętrzną przestrzeń i odgrywa kluczową rolę w ruchu oraz podziale. Składa się z trzech głównych typów filamentów: mikrofilamentów, filamentów pośrednich i mikrotubul, które różnią się budową, grubością i funkcją. Filamenty aktynowe (mikrofilamenty) odpowiadają za krótkie, dynamiczne zmiany kształtu i ruchy, a filaments actinowych znajdują się m.in. w błonach komórkowych i w strukturach odpowiedzialnych za ruch.

Mikrotubule to puste rurki zbudowane z tubuliny. Stanowią szkielet szerszy niż mikrofilamenty i pełnią funkcje transportowe oraz organizacyjne: prowadzą pojazdy molekularne (m.in. kinesinę i dineinę) w transporcie wewnątrzkomórkowym, tworzą wrzeciono podziałowe podczas mitozy i mejozy oraz uczestniczą w ruchu rzęsek i wici. Filamenty pośrednie natomiast zapewniają wytrzymałość mechaniczną i odporność na rozciąganie; ich różnorodność subjednostek (np. keratyny, vimentyna, neurofilamenty) odzwierciedla specyficzne potrzeby tkanek.

Organizacja cytoszkieletu jest dynamiczna i podlega regulacji przez sygnały komórkowe. W komórkach zwierzęcych centrą organizującą mikrośrodowisko mikrotubul jest centrosom, podczas gdy komórki roślinne i niektóre inne brak centriol w centrosomie nadal potrafią tworzyć organizacyjne punkty MTOC. Cytoszkielet współdziała z błoną komórkową i wchodzi w interakcje z cytoplazmą, błoną jądrową (np. sieć LINC) i strukturami komórkowymi, wpływając na procesy takie jak podziały, transport, migracja oraz utrzymanie integralności tkanki.