Bovenleiding

Bovenleiding is het systeem van bovengrondse elektrische leidingen dat railvoertuigen van stroom voorziet. De stroom wordt verzameld door een pantograaf of, in het geval van tram- en trolleybusystemen, een trolleystang. Het vermogen wordt via onderstations langs het spoor toegevoerd en verdeeld over de lijn. Bovenleidingen maken snelle, onderhoudsarme aandrijving mogelijk en vormen een cruciaal onderdeel van elektrisch aangedreven sporen.

Een bovenleiding bestaat uit verschillende onderdelen. De belangrijkste is de contactdraad, waar de pantograaf overheen glijdt om stroom te leveren. Daarnaast wordt vaak een of meerdere dragerdraden of draaglijnen gebruikt om de constructie op spanning te houden en de draad op de juiste hoogte te houden. De leidingen worden ondersteund door masten, portalen of boogconstructies en beveiligd met isolatoren en beveiligingsapparatuur. De verbindingen tussen secties worden vaak onderbroken door schakelsystemen voor onderhoud en storingsafhandeling.

Overbrengingen en systemen verschillen per land en lijn. Typische spanningen zijn onder meer 1,5 kV of 3 kV DC, en 15 kV 16,7 Hz AC of 25 kV 50 Hz AC voor hoogspanningslijnen. Naast enkel- en dubbelcatenair-systemen bestaan er varianten met verschillende hoogtes en thema’s van spanning, afhankelijk van snelheidseisen, weersomstandigheden en bouwkundige mogelijkheden.

Onderhoud en veiligheid zijn essentieel bij bovenleidingsystemen. De draad en contactpunt slijten door gebruik en weersinvloed, waardoor periodieke inspectie, spanningsregeling en vervanging nodig zijn. Veiligheidsmaatregelen omvatten afgesloten werkzones, automatische beveiliging en regelmatig onderhoud van spanningstoegang aan de ondergrond. Bovenleiding heeft daardoor een lange levensduur bij correcte monitoring en onderhoud.