Bhaktibewegingen

Bhaktibewegingen verwijzen naar een reeks devotionele stromingen binnen het hindoeïsme en verwante tradities in Zuid-Azië, die de persoonlijke toewijding aan een godheid centraal zetten als pad naar bevrijding. Centraal staat de relatie tussen een individu en een culminerende gezaghebbende godheid, vaak tot uitdrukking gebracht in liefdevolle, emotionale devotie en direct ervaren verbinding.

Historisch kennen de bhaktibewegingen verschillende elkaar opvolgende fasen. In het zuiden ontwikkelden zich vanaf ongeveer de 4e tot 9e eeuw de Alvars en Nayanars in Tamil land, met poëzie en leringen die zich richtten op Vishnu en zijn avatars. In noordelijke en westerse streken verspreidde de beweging zich in de middeleeuwen via asters zoals Kabir, Ravidas, Meera Bai, Tulsidas en Surdas, die vernaculare literatuur produceerden en ritueel vastgeroeste systemen terzijde schoven. Een sterke stroming binnen het bhakti-ideaal betoonde zich in het geloof in een persoonlijke, liefdevolle relatie met een specifieke godheid (Saguna-bhakti), terwijl andere interpretaties het geloof in een voorstellingsloze, universale God (Nirguna-bhakti) benadrukten.

Belangrijke kenmerken zijn onder meer de nadruk op devotie boven ritualistische formaliteit, het gebruik van muziek, poëzie en harmonie via kirtan of bhajan, en vaak een nadruk op eenvoudige taal in vernaculars zodat iedereen kon deelnemen. Bhaktibewegingen leverden ook sociale kritiek, zoals tegen castebarrières, en beïnvloedden latere tradities zoals het sikhisme, dat elementen van bhakti en monotheïstische devotie opnam. De bewegingen blijven invloedrijk in religieuze praktijk en literaire tradities in Zuid-Azië tot op heden.