Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen

Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen zijn uitkeringen die inkomensverlies compenseren wanneer iemand door ziekte of een handicap niet of minder kan werken. In Nederland vallen de meeste arbeidsongeschiktheidsuitkeringen onder de werknemersverzekeringen en worden ze uitgevoerd door het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV). Naast publiek gefinancierde regelingen bestaan er ook privéverzekeringen die een aanvullend inkomen kunnen bieden bij arbeidsongeschiktheid.

De belangrijkste publieke regeling is de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA), geïntroduceerd in 2006 als opvolger van de WAO. Binnen de WIA bestaan twee uitkeringsvormen: IVA (Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten) en WGA (Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsongeschikten). IVA is bedoeld voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten, waarbij terugkeer naar arbeid weinig tot geen kans heeft. WGA is gericht op degenen die deels arbeidsongeschikt zijn en mogelijk gaan re-integreren of terugkeren naar aangepast werk. De uitkeringen worden vastgesteld op basis van de arbeidsongeschiktheid en het loon van voor de ziekte, oft wel tot een maximumgrens.

Om in aanmerking te komen, volgt meestal een medische beoordeling door UWV na een ziekte- of invaliditeitsperiode (meestal na twee jaar ziekte). Het UWV beoordeelt de mate van arbeidsongeschiktheid en bepaalt of iemand recht heeft op IVA of WGA, waarna een daaraan gekoppelde uitkering volgt. Werkhervatting en re-integratieactiviteiten kunnen verplicht zijn, eventueel met begeleiding en aangepast werk.

Naast de publieke uitkeringen bestaan private arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. Deze dekking is aanvullend en kent eigen voorwaarden, premies en uitkeringspercentages. Ze kunnen een belangrijke aanvullende bron vormen wanneer publiek looninkomen onvoldoende is.