æðakölkun

æðakölkun er ferli þar sem kalsíum og fosfat safnast fyrir í æðaveggjum og gerir æðarnar stífari. Hún getur komið í kransæðum og öðrum æðakerfum og er algengust með aldrinum. Áhætta er aukin hjá fólki með langvinnan nýrnarsjúkdóm, sykursýki, háan blóðþrýsting og langvarandi bólgu- eða æðasjúkdóma.

Tvær gerðir æðakölkunar eru: innri kalkkölkun í intíma æðarinnar sem tengist æðasjúkdómi og getur dregið úr æðarúmmáli; og miðlæg kalkkölkun (Monckeberg-sclerosis) sem nær út í æðavegginn og veldur stífleika án verulegrar þrengingar. Orsakir eru fjölbreyttar en helstu áhættuþættir eru aldur, háþrýstingur, sykursýki, langvinnur nýrnarsjúkdómur og bólgu- eða ónæmisviðbrögð. Í langvinnri nýrnastarfsemi eykst fosfór og PTH sem stuðla að kalkmyndun.

Afleiðingar æðakölkunar eru aukin æðastífla og púlsbreytingar sem auka hjartaálag og hættu á hjarta- og æðasjúkdómum, svo sem anginu, hjartadrepum eða slagæðastíflum. Kalk í æðakerfi finnst oftast við myndgreiningu, sérstaklega í tölvu‑CT þar sem kalsíummagn í æðakerfi er metið með Agatston-skori.

Meðferð er til þess að forðast frekari framgang: stjórnun áhættuþátta eins og lækkun kólesteróls, blóðþrýstings og sykursýki, forvarnir gegn reykingum og regluleg líkamsæfing. Í langvinnri nýrnastarfsemi er especially stuðlað að stjórnun fosfats. Engin sérstök lyf sem leysir æðakölkunina sjálfa er almennt þekkt; í marktæka þrengingu eru valmöguleikar eins og æðagreiningar eða endurhæfar æðaaðgerðir.